Çeşitli Terapi veDisiplin Yöntemleri

Psikoterapi:

Bu sendrom ile yaşamayı,kendilerini kabullenmeyi öğretir. Başvuranlar, terapist ile kendilerinirahatsız eden düşünce ve duygulardan söz ederler; işe yaramayan davranışbiçimlerini anlatıp, bunları nasıl değiştirebileceklerini konuşurlar. Buyöntem, ancak ergenlik döneminde ve daha büyük çocuklar için geçerlidir. 11yaşın altındaki çocuklar, sorunlarını anlayıp iyi ifade edemeyeceklerindenonlarla oyun terapisi yapılarak, iç dünyalarına inilebilir.

Bilişsel-DavranışTerapisi:

Bu türterapide güncel ve acil sorunlar ele alınır. Davranışın olumlu yöne nasılçevrileceği konusu işlenir. Sorunun pratik biçimde çözülebilmesi için yollargösterilir, uygulama öğretilir.

Sosyal BeceriEğitimi:

Çocuklarayeni davranışları öğretmede yardımcı olur. Bu yöntemde terapist, sırasınıbeklemeyi, oyuncakları paylaşmayı , yardım istemeyi, alay edildiğinde nasıldavranacağını, terapistin kendisi anlatarak ve uygulayarak öğretir. Terapist,çocuktan öğretilenin denemesini yapmasını ister. Aynı zamanda başkalarının yüzifadesini, ses tonunu daha iyi yorumlamasını sağlar.

Şimdi anne babalar tarafındankolaylıkla uygulanabilen Davranışçı Terapi’den bahsedeceğiz:

Davranış Terapisi

Bu yöntem hem anne baba tarafındanoldukça kolay kavranıyor, hem de belirli bir sürede tamamlanabiliyor. Bu annebabaya hem zaman hem de ekonomik olarak uzun süreli terapilerden daha uygungeliyor.

            Birinciseansta; anne babaya vereceğimiz en önemli mesaj, hiperaktivite hakkında onlarıbilgilendirmektir. Yine ilk seansta evin hiperaktif çocuk için düzenlenmesi,derslerinde yardım ve tatil günleri için önerilerde bulunulur. Bu kapsamda,evde tehlikeli olabilecek elektrik fişleri, ilaçlar, zehirli maddeler ve alevalıcı maddeleri çocuğun erişebileceği yerlerden kaldırmak, pencere merdivengibi yerlere koruyucular koymak, tatil günlerinde çocuğun uğraşılarınınarttırılması önerilir. Örneğin; kamp, izcilik, yüzme ve diğer spor etkinliklerigibi programlı etkinlikler. Herkes evdeyken çocukların ödevlerinin berabergözden geçirilmesi, onun anlamakta zorlandığı konularda yardımcı olunması veders yapmaktan zevk almasının sağlanması önerilir. İlk seansa ailenin diğerüyeleri de katılabilir: Kardeşler, teyze, amca, hala, büyük anne ve dedeler vb.

            İlk seanstansonra çocuğun disiplini ele alınır: Çocuk ile anne baba arasında karşılıklı biriletişim vardır. Söz dinlemeyen, saldırgan davranışlar, anne babanın cezayaaşırı başvurmasına yol açar. Bazı dış etkenler anne babanın çocuğa karşı olantutumunu etkiler. Bunlar; anne babanın sağlığı, genel huyu (asabi, yumuşak,kaygılı vb.), o anki ruh hali, çocukla olan deneyimi, zeka ve tahsil durumu,beklentileri, çevresel stres ve psikiyatrik sorunlardır. Anne babanın çocuk ileiletişimini etkilemekle birlikte, iletişimin dışında oluşan etkenlerdir. Bukonular üzerinde düşünmeleri ve ne gibi çözüm getirebilecekleri anne babayaödev olarak verilir.

            Çocuğun daanne babaya karşı tutumunu ve davranışını etkileyen dış etkenler vardır:Sağlığı ve görünümü, duygusal tepkisi, hareketlilik düzeyi, yemek yemealışkanlığı, uyku düzeni, gelişimsel ve dil düzeyi, geçmiş deneyimi.Çocukların, anne babalardan önemli bir farkı, kendilerini kontrol etmeyi,davranışlarının nereden kaynaklandığını çözmeyi beceremezler.

            Çocuğuhiperaktif olan anne baba aşırı stres içindedir. Terapide şu fikir vurgulanmalı:Hiçbir anne-baba-çocuk ilişkisi uzun süre aynı kalmaz, devamlı bir değişimiçindedir. Anne baba, yaramazlık eden çocuklarını aşağıda sıralanan aşamalarçerçevesinde disipline sokmaya çalışır, biri işe yaramayınca bir sonrakinegeçerek;

1) Aldırmazlık: Başa çıkamayacakları için çocuğunyaramazlığını görmemezlikten gelirler.

2) Sınırlayıcı emirler: Çocuklarının olumsuz davranışlarınısözel ikazlarla sınırlarlar.

3)  Olumsuz emirler:Emirler sıklaşır, bağırıp çağırma ve aynı emri tekrar ederler.

4) Fiziksel ceza: Yukarıdakiler işe yaramayınca çeşitlicezalar vermeye başlarlar.

5) Razı olma: Anne baba, ceza ile de başa çıkamayınca,çocuğun yaramazlıklarına “teslim olur”.

6) Boyun eğme: Bütün yollar denenip, olumlu bir sonuçalınamayınca, anne baba “başa geleni çekmeyi kabullenir”. Bu aşamada anne babadepresyona girer, kendini başarısız hisseder, özgüvenini yitirir vebeceriksizliğini benimser. (Vanlı,2006)

            İlerleyenseanslarda çocuğun istenilmeyen davranışını söndürmek için kullanılan“umursamama” yöntemi, söz dinlemeyi kolaylaştıracak doğru “emir verme”, sözelve sosyal “ödüller” ve “time out” (ceza) konuları işlenir.

            Çoğunlukla 8haftada program tamamlanmış olur. 1 ay sonra, programın evdeki uygulanışınıtakip etmek amacıyla bir randevu daha yapılabilir. Amerika’da David B. Steinadlı bir psikolog ailelerle yaptığı eğitim programlarının başarısına o kadarinanmış ki, çoğunun ilaç gereksinimi kalmadığından söz etmiştir. (Vanlı,2006)

KAYNAK: Bu yazının kaynağı olarak Doç. Dr. Lale VANLI' nın "Hiperaktif Çocuk Tanı ve Tedavi, Anne-Baba ve Uzmanlar El Kitabı" adlı kitabı kullanılmıştır.

 0533 373 81 23