Hiperaktivide İlaçTedavisi, Terapi ve              Disiplin Yöntemleri

Hiperaktivite iyileşebilen birhastalık değil, ama tedavi edilebiliyor. Hiperaktif çocuklara tedaviyi 3 alandauyguluyoruz: İlaç tedavisi, davranış terapisi ve evdeki disiplinlerinidenetlemek. Doğru tanı konulup doğru ilaç seçildiğinde  ve bu ilaç doktor kontrolünde kullanıldığındaDEHB belirtilerinde hafifleme olacaktır. Pek çok çocuk ilaçlara iyi cevapvermektedir.

İlaçların yan etkileri

En ciddi etkiler arasında ilaçkullanımı sırasında ortaya çıkan ve ilaç bırakıldığında kesilen: Psikoz, kilokaybı ve boy uzamasının geçici olarak durması ve çeşitli tiklerdir. En sıklıklagörülen uykusuzluk ve iştahta azalmadır. Sinirlilik ve kilo kaybı 2.sıklıktasaptanmıştır. Bazı hiperaktif çocuklarda methylphenidate (Ritalin) ve belki dediğer uyaran ilaçlara tepki olarak tik ve hatta Tourette sendromugeliştirilebilecekleri kaygısı vardır. Bunların sayısı az olmakla birlikte,ilaç tedavisi düşünülen çocukta zaten tikler varsa, ilaç kullanımıönerilmemektedir. Üç yaşından küçük çocuklar ilaçlara iyi yanıt vermemektedirve bu yaşlarda yan etkilerin de daha çok görüldüğü söylenmektedir. Üç-beş yaşarası çocukların %50’sinde olumlu etki yaparken, beş yaştan sonra bu oran %75’eçıkmaktadır. İlaçların esas yararı dikkati, konsantrasyonu ve söz dinlemeyiarttırmasıdır.

İlaçlarınYapabildikleri

Hareketliliği azaltır: Daha uzun süre sandalyede oturabilir.Daha az kaza geçirir.

Dikkat süresini arttırır: Ödevlerini daha doğru yapar.Başkalarını daha uzun dinleyebilir.

Dürtülerini kontrol etmede yardımcı olur: Kurallara daha çokuyar. Harekete geçmeden düşünür.

Baş kaldırmayı azaltır: Söz dinlemesi artar. Saldırganlıktanvazgeçer.

İlaçlarınyapamadıkları

Doğru davranışı sağlayamaz: Davranışı değiştiremez. Düşünmeyiöğretemez.

Şimdiye kadar kazanamadıkları becerileri kazandıramaz: Neyedikkat etmesi gerektiğini öğretemez. Başaramadığı derslerde yardımcı olamaz.

Duyguları ile başa çıkmayı öğretemez: Öfkesini yenmesineyardımcı olamaz. Çocuğu mutlu kılamaz.

Güdüyü arttıramaz: Yeni beceriler kazanmaya heveslendiremez.

İlaç kullanançocukların tepkileri:

“Daha düzenli olabiliyorum.”

“Beni sakinleştiriyor.”

“Dikkatimi daha rahatlıkla verebiliyorum.”

“Eskiden kafam bulutlu gibiydi, şimdi bulutlar dağıldı.”

“Benim ne kadar zeki olduğumu göstermemi sağlıyor.”

“Yapmam gerekeni yapmamı sağlıyor.”

İlaç Kullanımı

Uyaran ilaçlar 20 dakika içindeetkisini gösterir ve dört saat etkileri devam eder. Okula devam eden çocuklar,dikkatlerini tüm gün toplamak zorunda oldukları için, ilaçlar sabahkahvaltıdan, öğle yemeğinden ve akşam ödevlere başlamadan önce günde üç kezverilebilir.

Ne zaman ilaçkullanmalı?

Hiperaktif çocuklara ilaç uygulamadaşu kurallar önerilmektedir:

1) Çocuk kaç yaşında? 4 yaştan küçük çocuklara, aciliyetolmadan ilaç önerilmemektedir.

2) Başka terapiler uygulandı mı? Bu ailenin ilk başvurusuise, ilaç uygulamadan önce başka terapiler önerilir.

3) Çocuğun durumu ne kadar ciddi? Bazen çocuğun davranışı okadar acildir ki, başka terapileri beklemeye olanak yoktur, krizi bir an önceaşmak için ilaca başlanır.

4) Aile, ilaç tedavisini, çocuğu belirli aralıklarla doktoragötürmeyi maddi olarak karşılayabilecek mi?

5) Aile ilaç uygulamasını doğru yapabilecek, çocuğun yanetkilerini fark edecek ve zarar görmesini engelleyebilecek eğitim düzeyinesahip mi? Bazı aileler, ilacı gelişigüzel ya da aşırı kullanır.

6) Bazı aileler, ilaçların çocuklarının tedavisinde yararlıolacağı anlatılsa da ilaca karşıdırlar. Sırf doktorun önerisinin yanlışolduğunu kanıtlamak için ilacı doğru biçimde kullanmazlar. Böyle aileleri, ilaçvermeye ikna etmeye çalışılmalıdır.

7) Çocuğun özgeçmişinde psikoz, tikler ya da düşüncebozukluğu varsa, uyaran ilaçlar verilmemelidir.

8) Çocuk aşırı kaygılı, korkuları olan ve psikosomatikbelirtileri varsa, ilaç çocuğun belirtilerini arttırır.

9) İzleyen doktor, çocuğu gerektiği kadar sıklık vetitizlikle izleyebilecek vakti ve enerjiyi verebilecek mi?

10) Çocuk ilaç kullanmak konusunda ne düşünüyor? Özellikleyaşları büyük çocukları ilacın kullanımı ve ciddiyeti hakkında bilgilendirmekyararlı olur. (Vanlı,2006)

İlaç konusunda uzmanların değerlendirmeleri

Son yıllarda Ritalin ve diğer uyaranilaçların okul öncesi çocuklara uygulanmasında bir artışın olduğubildirilmektedir. Çünkü bu ilaçların uzun süreli etkileri henüz tamaraştırılmamıştır. Uyaran ilaçların kısa süreli kullanımı DEHB’nin klinikbelirtilerinin tedavisinde iyi sonuç vermektedir. Buna ek olarak davranışterapileri de uygulanırsa sosyal beceri kazanmada ve okul başarısında dagelişme kaydedilmektedir. İlaçlar, belleği uyarmak, bir işlem sırasında dikkatisürdürmek, temel öğrenmeyi olumlu etkilemek, anne-çocuk ilişkisini geliştirmek,el yazısını düzeltmek açısından yararlıdır. (Vanlı,2006)

KAYNAK: 

Bu yazının kaynağı olarak Doç. Dr. Lale VANLI' nın "Hiperaktif Çocuk Tanı ve Tedavi, Anne-Baba ve Uzmanlar El Kitabı" adlı kitabı kullanılmıştır.

 0533 373 81 23